“Yes, yes, no problem!”

10 jaar geleden bezocht ik voor het eerst India. Na een IT-avontuur van 4 jaar in Brazilië stak in oceanen en landen over om in India te landen. Wat een verandering. Van voetbal naar cricket en van carnaval, met flamboyante dansers, naar religieuze festivals, als Diwali en Holi. En … van een land met 200 miljoen mensen naar de tweede wereldnatie met een bevolking van ongeveer 1,3 miljard mensen. Naast veel verschillen hebben ze een gemeenschappelijke geschiedenis door het twee keer winnen van de Miss Universe verkiezingen.

Doel van mijn reis: Indiase programmeurs vinden voor mijn internetprojecten. Via Google ben ik in contact gekomen met een IT-bedrijf in Indore. Ik werd uitgenodigd, heb mijn koffers gepakt en heb het vliegtuig genomen. India, here I come!

Een andere wereld

Ik landde in Indore, een stad, met ruim 2 miljoen inwoners, in centraal India. De kleuren, de verschillende geuren, het drukke verkeer en de vriendelijke mensen overweldigden mij. Na een goede nacht en een (veel te) pittig Indiaas ontbijt nam ik een riksja. Met het adres op een briefje vroeg ik de chauffeur of hij het adres wist. “Yes, yes”. Geweldig, de eerste chauffeur was al een hit. Na 100 meter stopte hij en begon te praten met de mensen op de weg. Ze wezen naar verschillende richtingen. Misschien kon hij mijn handschrift niet goed lezen? Na 10 tussenstops en 45 minuten later bereikten we de bestemming. Wacht, zag ik daarnet mijn hotel iets verder op in de straat? Maar goed, ik had mijn bestemming bereikt.

“Yes, yes, no problem”.

Na een warm welkom en wat gepraat over koetjes en kalfjes, wat natuurlijk heilige dieren zijn in India, begon het zakelijke gesprek. Ik had ontwikkelaars nodig en vroeg of ze de benodigde kennis in huis hadden. “Yes, yes, no problem”. Wow, wat goed. Ik vertelde over een krappe deadline voor een project en vroeg of ze die konden halen. “Yes, no problem.” Ik vroeg om een bevestiging en kreeg een “Ok”. Wat schudden ze grappig met hun hoofden. Het was een beweging tussen “ja” en “nee”. De riksjachauffeur en de mensen in het hotel deden hetzelfde. Bijzonder. We maakten de deal en ik ging naar huis met een offshore team met 5 Indiase ontwikkelaars. Wat is de wereld toch klein.

Reis net begonnen

Thuisgekomen dacht ik dat ik de reis achter de rug had, maar al snel wist ik dat de echte reis net was begonnen. Ik kwam erachter dat niet alle ontwikkelaars de kennis hadden die ik gevraagd had. Hoe is dat mogelijk? En waarom hebben ze de deadlines niet gehaald? Ik vroeg er speciaal om en ze bevestigden met ‘Yes, no problem.” Gelukkig hebben we met hard werken, strakke communicatie, veel kopjes Chai Tea en veel masala dosas (de Indiase Coca-Cola en pizza’s) de ‘schade’ beperkt gehouden. Na wat zoekacties op Google ontdekte ik dat het een veelvoorkomend “probleem” is dat Indiase mensen geen “nee” kunnen zeggen. Het zit diep ingebakken in hun cultuur.

Gezichtsverlies

Om geen “nee” te zeggen is een culturele traditie om geen gezichtsverlies te lijden. Nee-zeggen wordt beschouwd als onbeleefd. Meestal wordt er om de hete brij heen gedraaid om maar geen “nee” te hoeven zeggen. Van jongs af aan leren indianen om geen “nee” te zeggen tegen een belangrijk persoon. Wie is voor een bedrijf belangrijker dan een klant? Dat verklaart waarschijnlijk de wederzijdse misverstanden en het “yes, yes, no problem” dat ik vaak heb gehoord.

Nederlandse directheid

Wat een contrast met onze Nederlandse directheid. Wij zeggen het recht voor z’n raap, of het nu gaat om feedback aan een manager of om een simpel ‘nee’ als iemand je om een gunst vraagt. Het contrast is nog groter door mijn ongeduld en spraakzaamheid. De laatste jaren heb ik wel geleerd om tot 10 te tellen voordat ik een antwoord geef (verbaal of non-verbaal), maar dit is nog steeds nummer één op mijn lijst van persoonlijke verbeteringen.

Goed om die cultuurverschillen te kennen. Het kan een drempel zijn in de communicatie met Indiase of andere Oosterse mensen, als je je daar niet van bewust bent. En ik was me er eerst ook niet van bewust. Voor de volgende keer is het beter om je eerst te verdiepen in de cultuur en tradities van het land voordat je in het vliegtuig stapt. Nu begreep ik de ongemakkelijke situatie van de Indiase ontwikkelaars, ze wilden gewoon niet onbeleefd tegen me zijn.

Probeer de vraag om te draaien

Is er een oplossing om misverstanden over een “ja” te voorkomen? Ja, eigenlijk een hele eenvoudige, stel open vragen. Vraag niet of de ander je goed begrepen hebt, maar vraag of hij of zij in eigen woorden kan vertellen wat ze begrepen hebben. Deze vraag is overigens ook het beste te stellen aan personen uit je eigen land of cultuur. Je kunt ook niet in hun hoofd kijken of ze je echt goed begrepen hebben. De kans op misverstanden is wellicht kleiner is omdat je dan in dezelfde context zit, maar toch. En als je een gesloten vraag stelt, probeer dan een gewoon “nee” te vermijden. Elke keer dat je normaal gesproken “nee” zou zeggen, probeer dan de vraag om te draaien zodat er wel makkelijk een “ja” als antwoord gegeven kan worden, dat zal ook helpen.

De reis gaat voort

Inmiddels werk ik al 10 jaar met Indiase developers en iedere dag leer ik nog. Wederzijds begrip is de sleutel tot succes. Ik moet mij verdiepen in hun cultuur en zij moeten open staan voor mijn cultuur. Pas dan word je samen bewust van de cultuurverschillen en kun je samen proberen om deze kloof zo klein mogelijk te maken. Als je langer samenwerkt dan wordt de communicatie vanzelf opener en minder hiërarchisch. Het is een reis met vallen en opstaan, die mij steeds nog verrast en verbaast. Dat maakt het spannend, uitdagend en afwisselend, waarbij mij regelmatig een spiegel wordt voorgehouden hoe “vreemd” onze cultuur eigenlijk is.  Van deze waardevolle ervaring maak ik gretig gebruik in de opdrachten die ik voor fantastische klanten mag doen en de rol die ik bij Cloud9 Offshore heb.